चुंबक

By
मॅग्नेटाईट नावाच्या लोखंडाच्या किंवा पोलादाच्या खाणीत आढळणार्‍या एक प्रकारच्या पदार्थाचा दगड. त्याचे  'लोडस्टोन' असे नाव होते.या पदार्थात चुंबकाचे गुणधर्म होते. ख्रिस्तपूर्व ८०० च्या सुमारास ग्रीक लोकांनी चुंबकाचा उल्लेख आपल्या लिखाणात केला आहे.जाणून घेऊया  चुंबकाविषयी...
                     चुंबक

Comments

Post a Comment

ह्या पोस्ट नक्की वाचा.

जैवविविधतेचे संवर्धन करण्याचे ६ फायदे, 6 benefits of Conserving Biodiversity

By
Image
२२ मे रोजी आंतरराष्ट्रीय जैवविविधता दिन साजरा केला जातो. याचा उद्देश जैवविविधतेच्या संवर्धन करण्यासाठी जागृती करणे आहे. २०२० मध्ये या दिनाचा विषय आहे : मानवाच्या समस्यांचे उपाय निसर्गात आहेत.   जैवविविधता म्हणजे विविध प्राणी आणि वनस्पती यांची 1. प्रजाती दरम्यान असणारी जनुकीय विविधता  2. दोन वेगवेगळ्या प्रजातींमध्ये असणारी विविधता तसेच 3. वस्तीस्थानातील व परिसंस्थेतील यांच्यातील विविधता होय.   प्रत्येक प्राणी व वनस्पती यांना जगण्यासाठी आवश्यक अन्न व संसाधने निसर्गात उपलब्ध असतात, तसेच होणारे रोग व जखमा नैसर्गिकरित्या बऱ्या करण्याची क्षमता निसर्गात असते. पर्यावरणातील जैवविविधता मानवजातीला अनेक सेवा पुरवत असते. १. मृदेचे संवर्धन व पोषक द्रव्यांचे पुनर्वापर :  मृदेतून वनस्पतींना पाणी व पोषकद्रवे मिळतात व त्यातून अन्ननिर्मिती होते. जमिनीत असलेल्या विविध सूक्ष्मजीव हे जमिनीतील पोषक द्रव्यांचा वनस्पतीला वापरता येतील अशा प्रकारात रूपांतर करून अन निर्मितीस मदत करतात तसेच जमिनीची सुपीकता टिकवण्यात त्यांचा मोलाचा वाटा असतो परंतु अलीकड...
संपूर्ण पोस्ट वाचा >>

१० विज्ञानविषयक पुस्तके (मराठीतून) जी तुम्ही वाचायलाच हवीत!! 10 Science Books in Marathi you must read!!

By
असं म्हणतात की, ग्रंथाच्या लेखकाशी संवाद साधावयाचा असेल तर तो ग्रंथ वाचा. सामान्यतः लोकांच्या शैक्षणिक व व्यावसायिक जगामध्ये पुस्तकाचं स्थान कमी-जास्त प्रमाणात असतं. शैक्षणिक पुस्तकं आपल्या आयुष्याचा मोठा भाग असतात आणि वैज्ञानिक पुस्तकं आपलं आयुष्य अधिक आधुनिक करण्यासाठी रामबाण उपाय असतो.आपण  मागील ब्लॉग मध्ये आकाश निरीक्षण छंद जोपासणे याविषयी बोललो.  रात्रीचा छंद जोपासला रात्र तर छान गेली, दिवसा मस्तपैकी एखादे पुस्तक वाचले तर आयुष्याचे सार्थक झाल्यासारखे वाटेल. मग ती पुस्तके कोणती? चला तर बोलूया आज विज्ञान पुस्तकावर.... १. किमयागार : अच्युत गोडबोले  पदार्थविज्ञान, जीवशास्त्र, भूगर्भशास्त्र, रसायनशास्त्र, वगैरेंना ज्यांनी आद्य शास्त्राचा दर्जा प्राप्त करून दिला, त्या महान शास्त्रज्ञांचा संघर्ष अत्यंत रोचक व सुलभ भाषेत लेखकाने सर्वसामान्यांपर्यंत पोचवण्याचा सर्वोत्कृष्ट प्रयत्न केला आहे     २. चार नगरातील माझे विश्व : जयंत विष्णू नारळीकर  सुमारे साडेपाचशे पानांचे हे पुस्तक जयंत नारळीकर यांचे आत्मचरित्र आहे. त्यांना 'साहित्य अकादमीचा पुरस...
संपूर्ण पोस्ट वाचा >>

सूर्य पृथ्वीभोवती फिरतो की पृथ्वी सूर्याभोवती फिरते ? Earth revolves around the Sun or Sun revolves around the Earth?

By
Image
पृथ्वीसापेक्ष सूर्य ग्रह व इतर तार्‍यांची गती 1. पृथ्वीवर सगळ्या गोष्टी स्थिर असतात. आपण पृथ्वीवर वावरताना आपल्याला पृथ्वी फिरताना अजिबात दिसत नाही. यावरून आपण असा निष्कर्ष काढू शकतो की पृथ्वी स्थिर आहे. परंतु जेव्हा आपण चालू बसमध्ये बसलेलो असतो, तेव्हा आपल्याला आपण, आपल्या सोबतच्या वस्तू तसेच सहप्रवासी स्थिर दिसतात, परंतु या सर्वांची गती ही बसच्या गती एवढी असते. यावरून असे सिद्ध होते की आपली पृथ्वीसापेक्ष गती ही शून्य आहे. त्यामुळे आपल्याला पृथ्वी स्थिर दिसते. (Relative motion is zero) 2. सूर्य, चंद्र व तारे यांचे उगवणे व मावळणे सूर्य सकाळी पूर्वेला उगवतो आणि संध्याकाळी पश्चिमेला मावळतो तसेच चंद्र आणि आकाशातील तारे ही पूर्वेला उगवून पश्चिमेला मावळतात. यावरून असा निष्कर्ष काढू शकतो की सूर्य, चंद्र व तारे पृथ्वीभोवती फिरताहेत. परंतु सोळाव्या शतकात कोपर्निकस या पोलिश अवकाश निरीक्षकाने काही गोष्टी दाखवून दिल्या की काही ग्रह ठराविक वेळी ठराविक दिशेला दिसतात. सूर्य मावळताना आकाशात दिसणाऱ्या गुरू व शुक्र हे ग्रह उगवत व मावळत नाहीत तर अवकाशात विशिष्ट वर्तुळाकार पद्धतीत फिर...
संपूर्ण पोस्ट वाचा >>

रात्रीच्या आकाशात एवढ्या साऱ्या ताऱ्यांमध्ये आपल्या सूर्यमालेतील आपल्याला उघड्या डोळ्यांनी दिसणारे ५ ग्रह कसे ओळखायचे?(How to Identify Planets of our Solar System in Night sky?)

By
Image
रात्रीच्या आकाशात एवढ्या साऱ्या ताऱ्यांमध्ये आपल्या सूर्यमालेतील आपल्याला उघड्या डोळ्यांनी दिसणारे ५ ग्रह कसे ओळखायचे? (How to Identify Planets of our Solar System in Night sky?)  सध्या कोरोना च्या भीतीने सर्वजनच आपापला quarantine time आपापल्या घरात बसून घालवत आहेत...दिवसरात्र tv, mobile ,लॅपटॉप पुढे बसून स्क्रीन time वाढवण्यापेक्षा एक नवीन छंद ...अवकाश दर्शन ... विरंगुळा म्हणून आपण जडवून घेऊ शकतो.रोज आकाश आपल्याला खुणावत असते...आपण गच्चीवर झोपून पण मोबाईल कडे लक्ष देतो त्यामुळे त्या दुनियेतील मौज आपण अनुभवू शकत नाही. आकाशात चांदोबा, उल्का,चांदण्या,ग्रह विविध नक्षत्रे,सप्तर्षी इत्यादी विविध गोष्टींची रेलचेल असते.यातील बऱ्याच गोष्टी आपण कोणत्याही तिकीटशिवाय,विना अन्य  साधन याशिवाय पाहू शकतो.होय अगदी सत्य आहे,मंगळ, बुध, गुरू, शुक्र,शनी,चांदोबा ,नक्षत्रे,सप्तर्षी या गोष्टी आपण उघड डोळ्यांनी पाहू शकतो.पण एक समस्या आहे ती म्हणजे आपण सगळे ग्रह एकाच वेळी नाही पाहू शकत,कारण त्याच्या कक्षेवरून त्यांची वेळ,काळ, स्थळ ठरत असते.. आता अवकाश दर्शन कसे करावे ते पाहू... ग्रह व तार...
संपूर्ण पोस्ट वाचा >>

आयुका :IUCAA ,पुणे

By
Image
२८फेब्रुवारी १९२८ रोजी भारतीय भौतिकशास्त्रज्ञ 'चंद्रशेखर व्यंकट रमण' यांनी 'रमण परिणाम'चा शोध लावला व त्यांना  या शोधा निमित्त 'नोबेल' पारितोषिक प्राप्त झाले आणि या दिवसाचे औचित्य साधून २८फेब्रुवारी हा दिवस 'राष्ट्रीय विज्ञान दिन' म्हणून साजरा करतात. त्या दिवशी सर्वांसाठी ज्ञान विज्ञाचा अमूल्य खजाना खुला करण्यासाठी सुसज्ज  असते आपल्या जयंत नारळीकर सरांची 'आयुका'.  पुणे विद्यापीठाच्या आवारात एक संशोधन संस्था 'आयुका' नावाने सुप्रसिद्ध तसेच अत्यंत लोकप्रिय आहे.१९८८ मध्ये जागतिक  दर्जाची ख्याती असणारे  खगोलशास्त्रज्ञ 'जयंत नारळीकर' यांनी अजित केंभावी व नरेश दधीच यांच्यासोबत आयुकाची स्थापना केली. विज्ञान प्रेमींना आपला विज्ञान दिवस अविस्मरणीय घालवायचा असेल तर पुण्यातील आयुका सारखे उत्तम ठिकाण दुसरे नसेल. विद्यापीठातील प्रवेशद्वारापासून पायी चालत जाताना विद्यापीठातील भुलभुलय्या ठरलेले रस्ते जरा वेळ घेत असत, पण आता तीही समस्या गायब झाली आहे.जवळच इको-फ्रेंडली बस येते व विद्यापीठांमध्ये हवे त्या  ठिकाणी सोडते, ते ही अगदी विनामूल्य. विज्ञान...
संपूर्ण पोस्ट वाचा >>